Yerebatan Sarnıcı – Gezilecek, Keşfedilecek Yerler

Yerebatan Sarnıcı

İstanbul’un görkemli tarihi yapılarından birisi olan Yerebatan Sarnıcı, Ayasofya’nın güneybatısında bulunur. Diğer tarihi bir ismi ise Bazilika Sarnıcı’dır.

Yerebatan Sarnıcı İstanbul’daki en büyük kapalı sarnıçtır. Ayasofya binasının batısındaki küçük binadan girilir. Sütun ormanı görünümündeki yapının tavanı tuğla örülüdür. Çapraz tonozludur.

Bizans imparatoru I. Justinianus (527-565) tarafından yaptırılan bu büyük yeraltı sarnıcı, suyun içinden yükselen ve sayısız gibi görülen mermer sütunlar sebebiyle halk arasında “Yerebatan Sarayı” olarak isimlendirilmiştir. Sarnıcın bulunduğu yerde daha önce bir Bazilika bulunduğundan, Bazilika Sarnıcı olarak da adlandırılır.

Yerebatan Sarnıcı Hakkında Bilgi

Dikdörtgen formda, 9.800 metrekarelik bir alanda, yüz bin ton su saklama kapasitesindeki Yerebatan Sarnıcı, saraylıların ve çevredeki halkın su ihtiyacını karşılaması için 6. yüzyılda Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından yaptırılmıştır.

Hâlihazırda İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştiraklerinden Kültür A.Ş. tarafından işletilen Yerebatan Sarnıcı, müze olmanın yanında ulusal ve uluslararası birçok etkinliğe ev sahipliği yapmaktadır.

• Sarnıcın kuzeybatı köşesindeki iki sütunun altında kaide olarak kullanılan iki Medusa Başı, Roma Dönemi heykel sanatının şaheserlerindendir.
• 52 basamaklı taş bir merdivenle inilen Yerebatan Sarnıcı’nın içerisinde her biri 9 metre yüksekliğinde 336 sütun bulunmaktadır.

AĞLAYAN SÜTUN

Sarnıcın içindeki bir sütun, hakkındaki rivayetler ile diğerlerinden ayrılır. Bu sütun, tavus gözü, sarkık dal ve gözyaşı kabartma ve oymalarıyla şekillendirilmiştir ve “ağlayan sütun” olarak bilinir. Rivayete göre sarnıcın 38 yıl süren inşasında 7.000 köle çalışmış yüzlercesi hayatını kaybetmiş ve işte bu sütun onların anısına dikilmiştir.

Gözyaşı ya da Ağlayan Sütun olarak bilinen sütun, diğer sütunlardan farklı olarak ıslak olması nedeniyle ağlıyormuş gibi bir görünüme sahiptir. Bu sütun, Forum Tauri Meydanı’nda bulunan 4. yüzyıldan I.Theodosius’un Zafer Kemeri sütunlarını andırır. Ağlayan Sütun’un, Yerebatan Sarnıcı’nın inşasında hayatını kaybeden yüzlerce kölenin hatırasına yapıldığı rivayet edilmektedir.

Medusa Başı

Sarnıcın kuzeybatı köşesindeki iki sütunun altında kaide olarak kullanılan iki Medusa Başı, Roma Dönemi heykel sanatının şaheserlerindendir. Sarnıcı ziyaret eden insanların en çok ilgisini çeken Medusa başlarının hangi yapılardan alınıp buraya getirildiği bilinmemektedir. Araştırmacılar, genellikle sarnıcın inşası sırasında salt sütun kaidesi olarak kullanılması amacıyla getirildiklerini düşünmektedirler. Bu görüşe rağmen, Medusa Başı hakkında birtakım efsaneler oluşmuştur.

Bir efsaneye göre Medusa, Yunan mitolojisinde yeraltı dünyasının dişi canavarı olan üç Gorgona’ dan biridir. Bu üç kız kardeşten yılan başlı Medusa, kendisine bakanları taşa çevirme gücüne sahiptir. Bir görüşe göre o dönemde büyük yapılar ve özel yerleri korumak için Gorgona resim ve heykelleri kullanılırdı ve Sarnıca Medusa başının konulması da bu yüzdendir.

Başka bir rivayete göre de Medusa, siyah gözleri, uzun saçları ve güzel vücudu ile övünen bir kızdı. Medusa, Zeus’ un oğlu Perseus’u seviyordu. Bu arada Athena da Perseus’u seviyor ve Medusa’yı kıskanıyordu. Bu yüzden Athena, Medusa’nın saçlarını yılana çevirdi. Artık Medusa’nın baktığı herkes, taşa dönüşüyordu. Daha sonra Perseus, Medusa’nın başını kesti ve onun bu gücünden yararlanarak pek çok düşmanını yendi.

Buna dayanarak Medusa Başı, Bizans’da kılıç kabzalarına işlenmiş ve sütun kaidelerine (bakanların taş kesilmemesi için) ters olarak yerleştirilmiştir. Bir rivayete göre de Medusa, yana bakıp kendisini taşa çevirmiştir. Bu yüzden buradaki heykeli yapan heykeltıraş, ışığın yansıma açılarına göre Medusa’ yı üç ayrı konumda yapmıştır.

İstanbul gezi programlarının ayrılmaz bir parçası olan bu gizemli mekânı, bugüne kadar ABD eski Başkanı Bill Clinton’dan Hollanda Başbakanı Wim Kok’a, İtalyan eski Dışişleri Bakanı Lamberto Dini’den İsveç eski Başbakanı Göran Persson’a ve Avusturya eski Başbakanı Thomas Klestil’e kadar birçok kişi ziyaret etti.

Hâlihazırda İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştiraklerinden Kültür A.Ş. tarafından işletilen Yerebatan Sarnıcı, müze olmanın yanı sıra, ulusal ve uluslararası birçok etkinliğe ev sahipliği etmektedir.

Yerebatan Sarnıcı Nerede?

Yerebatan Sarnıcı Adres Bilgileri

Adres:  Yerebatan Cad. Alemdar Mah. 1/3 34410

Sultanahmet-Fatih/İSTANBUL

Tel:        0 212 512 15 70

Fax:       0212 522 81 66

Ziyaret Saatleri

Yerebatan Sarnıcı haftanın yedi günü ziyarete açıktır. Sadece dini bayramların birinci günü saat 13.00’da açılmaktadır.

• Yerebatan Sarnıcı her gün 09.00-18:30 saatleri arasında ziyaret edilebilmektedir.

Yerebatan Sarnıcı Ziyaret Ücretleri

• Öğrenci: 5,00 TL
• Tam: 10,00 TL
• Yabancı ziyaretçi: 20,00 TL

Yerebatan Sarnıcı Kültür Bakanlığı’na bağlı olmadığı için Müze Kart geçmez.

Yerebatan Sarnıcı her gün 09.00-18:30 saatleri arasında ziyarete açıktır.