HURMA (ACVE HURMASI)
Hurmanın faydaları arasında en önemlilerinden biri çağın hastalıklarına olan önleyici etkisidir.
Kur’an-ı Kerim’de geçen hurma ile ilgili / içinde hurma geçen ayetlerin Mealleri :
Bakara Sûresinin 266 . Ayetinde
Herhangi biriniz ister mi ki, içerisinde her türlü meyveye sahip bulunduğu, içinden ırmaklar akan, hurma ve üzüm ağaçlarından oluşan bir bahçesi olsun; himayeye muhtaç çocukları var iken ihtiyarlık gelip kendisine çatsın; derken bağı ateşli (yıldırımlı) bir kasırga vursun da orası yanıversin? Allah düşünesiniz diye size âyetlerini böyle açıklıyor.
En’âm Sûresinin 99 . Ayetinde
O gökten su indirendir. İşte biz onunla her türlü bitkiyi çıkarıp onlardan yeşillik meydana getirir ve o yeşil bitkilerden, üst üste binmiş taneler, – hurma ağacının tomurcuğunda da aşağıya sarkmış salkımlar- üzüm bahçeleri, zeytin ve nar çıkarırız: (Herbiri) birbirine benzer ve (her biri) birbirinden farklı. Bunların meyvesine, bir meyve verdiği zaman, bir de olgunlaştığı zaman bakın. Şüphesiz bunda inanan bir topluluk için (Allah’ın varlığını gösteren) ibretler vardır.
En’âm Sûresinin 141 . Ayetinde
O, çardaklı, çardaksız olarak bahçeleri, ürünleri çeşit çeşit hurmalıkları ve ekinleri, zeytini ve narı (herbiri) birbirine benzer ve (herbiri) birbirinden farklı biçimde yaratandır. Bunlar meyve verince meyvelerinden yiyin. Hasat günü de hakkını (öşürünü) verin, fakat israf etmeyin. Çünkü O, israf edenleri sevmez.
Ra’d Sûresinin 4 . Ayetinde
Yeryüzünde birbirine komşu kara parçaları, üzüm bağları, ekinler; bir kökten çıkan çok gövdeli ve tek gövdeli hurma ağaçları vardır ki hepsi aynı su ile sulanır. Ama biz ürünleri konusunda bir kısmını bir kısmına üstün kılıyoruz. Şüphesiz bunda aklını kullanan bir kavim için (Allah’ın varlığını gösteren) deliller vardır.
Nahl Sûresinin 11 . Ayetinde
Allah o su ile size; ekin, zeytin, hurma ağaçları, üzümler ve her türlü meyvelerden bitirir. Elbette bunda düşünen bir kavim için bir ibret vardır.
Nahl Sûresinin 67 . Ayetinde
Hurma ağaçlarının meyvelerinden ve üzümlerden hem içki, hem de güzel bir rızık edinirsiniz. Elbette bunda aklını kullanan bir toplum için bir ibret vardır.
İsrâ Sûresinin 90,91,92,93 . Ayetinde
Dediler ki: “Yerden bize bir pınar fışkırtmadıkça, yahut senin hurmalardan, üzümlerden oluşan bir bahçen olup, aralarından şarıl şarıl ırmaklar akıtmadıkça, yahut iddia ettiğin gibi, gökyüzünü üzerimize parça parça düşürmedikçe, yahut Allah’ı ve melekleri karşımıza getirmedikçe, yahut altından bir evin olmadıkça, ya da göğe çıkmadıkça sana asla inanmayacağız. Bize gökten okuyacağımız bir kitap indirmedikçe göğe çıktığına da inanacak değiliz.” De ki: “Rabbimi tenzih ederim. Ben ancak resul olarak gönderilen bir beşerim.”
Kehf Sûresinin 32 . Ayetinde
Onlara şu iki adamı örnek ver: Onlardan birine iki üzüm bağı vermiş, bağların çevresini hurmalarla donatmış, ikisinin arasına da bir ekinlik koymuştuk.
Meryem Sûresinin 23 . Ayetinde
Doğum sancısı onu bir hurma ağacına yöneltti. “Keşke bundan önce ölseydim de unutulup gitmiş olsaydım!” dedi.
Meryem Sûresinin 25 . Ayetinde
” Hurma ağacını kendine doğru silkele ki sana taze hurma dökülsün.”
Tâ-Hâ Sûresinin 71 . Ayetinde
Firavun, “Demek, ben size izin vermeden önce ona (Mûsâ’ya) inandınız ha! Şüphe yok, o size sihiri öğreten büyüğünüzdür. Şimdi andolsun sizin ellerinizi ve ayaklarınızı çaprazlama keseceğim ve mutlaka sizi hurma dallarına asacağım. Hangimizin azabı daha şiddetli ve daha kalıcıymış, mutlaka göreceksiniz.”
Mü’minûn Sûresinin 19 . Ayetinde
Onunla sizin için hurma bahçeleri ve üzüm bağları meydana getirdik. Bu bağ ve bahçelerde sizin için pek çok meyveler vardır ve siz onlardan yiyorsunuz.
Şu’arâ Sûresinin 146,147,148. Ayetinde
“Siz buradaki bahçelerde, pınar başlarında, ekinlerde, meyveleri olgunlaşmış hurmalıklarda güven içinde bırakılacak mısınız?”
Yâsîn Sûresinin 34,35 . Ayetinde
Meyvelerinden yesinler diye biz orada hurmalıklar, üzüm bağları var ettik ve içlerinde pınarlar fışkırttık. Bunları onların elleri yapmış değildir. Hâlâ şükretmeyecekler mi?2
Yâsîn Sûresinin 39 . Ayetinde
Ayın dolaşımı için de konak yerleri (evreler) belirledik. Nihayet o, eğrilmiş kuru hurma dalı gibi olur.
Kâf Sûresinin 9,10,11 . Ayetinde
Gökten de bereketli bir su indirip onunla kullar için rızık olarak bahçeler ve biçilecek taneler (ekinler), birbirine girmiş kat kat tomurcukları olan yüksek hurma ağaçları bitirdik ve böylece onunla ölü bir beldeye hayat verdik. İşte (dirilip kabirlerden) çıkış da böyledir.
Kamer Sûresinin 20 . Ayetinde
İnsanları köklerinden sökülmüş hurma kütükleri gibi kaldırıp atıyordu.
Rahmân Sûresinin 11 . Ayetinde
Orada meyve(ler) ve salkımlı hurma ağaçları vardır.
Rahmân Sûresinin 68 . Ayetinde
İçlerinde her türlü meyve, hurma ve nar vardır.
Haşr Sûresinin 5 . Ayetinde
(Savaş gereği,) hurma ağaçlarından her neyi kestiniz, yahut (kesmeyip) kökleri üzerinde dikili bıraktınızsa hep Allah’ın izniyledir. Bu da fasıkları rezil etmesi içindir.
Hâkka Sûresinin 7 . Ayetinde
Allah onu kesintisiz olarak yedi gece, sekiz gün onların üzerine musallat etti. Öyle ki (eğer orada olsaydın), o kavmi, içi boş hurma kütükleri gibi oracıkta yere serilmiş halde görürdün.
Abese Sûresinin 27,28,29,30,31,32 . Ayetinde
Böylece sizin ve hayvanlarınızın yararlanması için orada taneler, üzümler, yoncalar, zeytinler, hurmalıklar, sık ağaçlı bahçeler, meyveler ve otlaklar ortaya çıkardık.
Tebbet Sûresinin 4,5 . Ayetinde
Boynunda bükülmüş hurma liflerinden bir ip olduğu halde sırtında odun taşıyarak karısı da (o ateşe girecektir).
Hurmanın Önemi İle İlgili Hadis-i Şerifler
· Peygamber Efendimiz (asm) döneminde insanlar uzun zaman yiyecek bulamazlardı. Sadece hurma yerler, su içerlerdi. Ama hasta olmazlardı. Sahabi Hz. Aişe validemize “Efendimiz zamanında evinizde ne yer ne içerdiniz” diye sormuş. Hz. Aişe validemiz de şu ibretlik cevabı vermiş; “Evimizde bazen iki üç ay geçerdi de ateş yanmazdı, ‘Esvedan(iki siyah)’ yani hurma yiyip su içerdik.”(Buhari, hibe 1; Müslim, Zühd 28) İşte Resul-u Ekrem (asm) Efendimizin hanesinde, aylarca sadece hurma yemekle hayatlarını devam ettiriyorlar.
· Bir hadis-i şeriflerinde de Peygamber Efendimiz (asm) hurmanın doyuruculuk ve kifayetini anlatmak için Hz. Aişe’ye “Ya Aişe evinde hurma olmayanlar açtırlar” (Müslim,et’ime 153; Darimi,et’ime 26) buyurmuştur. Bu sözü iki veya üç defa tekrarlamıştır. Bunu hurma tüketmeyince tüm zorunlu gıdaları almış olmak zordur şeklinde de anlayabiliriz. Hurma özellikle sütle tüketildiğinde daha etkili ve faydalıdır.
hadislerde hurma· Efendimiz Aleyhissalâtu Vesselâm, hurma ile süte “atyabân” derdi yani “iki en güzel şey” demektir. (Hakim, el-Müstedrek 4/119)
· Resulullah (SAV), namaz kılmazdan önce birkaç taze hurma ile orucunu açardı. Eğer taze hurma yoksa kuru hurma ile açardı. Eğer kuru hurma da bulamazsa birkaç yudum su yudumlardı. (Ravi : Enes (R.A))
· Resulullah (SAV)`ı salatalıkla birlikte taze hurma yerken gördüm.(Abdullah İbnu Cafer (R.A.))
· Resulullah (SAV) kavunu taze hurma ile yer ve: “Bunun hararetini şunun serinliğiyle, şunun serinliğini de bunun hararetiyle kırıyoruz!” buyururdu. (Ravi : Aişe (R.A))
· Resulullah (SAV), bir miktar arpa (ekmeği) aldı. Üzerine bir hurma koydu ve: “Bu şuna katıkdır!” buyurdu. (Ravi : Yusuf İbnu Abdillah İbni Selam (R.A.))
· Resulullah (SAV), Ramazan bayramında, sayıca tek olan birkaç hurma yemedikçe namaza gitmezdi. (Ravi : Enes (R.A.))
· Resulullah (SAV) yanımıza girdi. Biz kendilerine tereyağı ve hurma ikram ettik. Aleyhissalatu vesselam yağla hurmayı severdi. (Ravi : Büsr es-Sülemi`nin iki oğlu (R.A.))
· “Bazı aylar olurdu, hiç ateş yakmazdık, yiyip içtiğimiz sadece hurma ve su olurdu. Ancak, bize bir parçacık et getirilirse o hariç.” (Diğer bir rivayette: “Resulullah ölünceye kadar Muhammed ailesi buğday ekmeğini üst üste üç gün doyuncaya kadar yememiştir.” denmiştir. Bir diğer rivayette: “Muhammed (as) bir günde iki sefer yedi ise, biri mutlaka hurma idi.” denmiştir) (Ravi : Aişe (R.A))
· Aişe (R.A) : Annem, Resulullah (SAV)`la evleneceğim zaman beni şişmanlatmak istedi. Ancak bana hurma ile birlikte salatalık yedirinceye kadar arzu ettiği diğer şeylerden (ilaçlardan) hiçbirine icabet edemedim. O ikisinden (muntazaman yemeye devam edince) güzel bir şişmanlık kazandım.
Acve Hurması İle İlgili Hadis-i Şerifler
· Ebu Hureyre’den rivayetle; “Acve denen hurma cennetdendir ve zehire karşı şifadır.” (Tirmızi,tıb 22)
· Hz. Aişe (RA)’dan rivayetle ; “Resulullah (sav) buyurdular ki: “(Medine’nin necd cihetinde yer alan) Aliye acvesinde şifa vardır. O sabahın ilk vaktinde (yenirse) panzehirdir.”
· Sa’d bin ebi Vakkas rivayet ediyor; Resulullah (s.a.v) şöyle buyurdular: “Kim sabah aç karnına yedi tane acve hurması yerse o gün ona ne sihir ne de zehir tesir eder.” Başka bir rivayette “zehir ve sihir zarar vermez”.
· Yine başka bir rivayette “Aç karnına hurma yiyiniz zira aç karnına yenen hurma asalakları öldürür.” (Buhari,et’ime43; Müslim,et’ime 154)
· Sâd İbn-i Ebî Vakkas (r.a.) hasta olduğunda Resûlûllah (s.a.v.) Efendimiz hasta ziyaretine giderler. “Mübarek ellerini göğsüme koydu. Hatta ben mübarek elinin soğukluğunu kalbimde hissettim. Sonra -“Sen kalp hastalığına yakalanmışsın! Sakif’in kardeşi Haris İbn-i Kelede’ye git. Tedavi ol. O tabib birisidir. Medine’nin Acve hurmasından yedi tane alsın, onları çekirdekleri ile beraber dövsün (öğütsün) sonra onu süt ile yağ ile sulandırarak sana yedirsin.” Sâd (r.a.) böylece bu hastalıktan kurtulmuştur.
Yaş-Taze Hurma ile İlgili Hadis-i Şerifler
· Resûlûllah (S.A.V) Efendimiz – “Kadınlarınıza loğusa döneminde hurma yediriniz. Kim loğusalığında hurma yerse onun çocuğu AKILLI ve AĞIRBAŞLI olur. Çünkü hurma Hz. Meryem’in loğusalığındaki yiyeceği idi. (Hz. Meryem validemize Allah (C.C.) kuru bir hurma ağacından onu vermişti). Şayet (loğusa için) hurmadan daha iyi bir yiyecek olsa idi Allah (C.C.) Onu Meryem’e ikram ederdi.” buyurarak hurmanın önemini belirtmişlerdir.
· Resulullah (SAV), namaz kılmazdan önce birkaç taze hurma ile orucunu açardı. Eğer taze hurma yoksa kuru hurma ile açardı. Eğer kuru hurma da bulamazsa birkaç yudum su yudumlardı. (Ravi : Enes (R.A))
· Resûlûllah (S.A.V) Efendimiz “En hayırlı hurmanız ‘berni’ dir. Onda şifa vardır hastalığa (yol açacak bir şey) yoktur.” (el-Hakim, el-müstedrek 4/226)
Yeni Doğan Çocuğa Tahnik (damağına tatlı bir şey sürme) Yapma
· Abdullah İbnu Ebi Talha`yı doğduğu zaman Resulullah (SAV)`a götürdüm. Bebek bir bez içerisinde idi. Vardığımızda Resulullah (SAV) devesine katran sürüyordu. “Beraberinde hurma da getirdin mi?” diye sordu, “Evet” dedim ve birkaç tane hurma verdim. Onları ağzında çiğnedi, sonra çocuğun ağzını açtı. Ağzına tükrüğü püskürttü. Bebek, yalamaya başladı. Bunun üzerine Resulullah (SAV) “Ensar`ın hurma sevgisine bakın (doğar doğmaz başlıyor)” diye latife etti ve çocuğu Abdullah diye isimledi. (Ravi : Enes (R.A)) (Hadisin metni; Müslim`deki metindir.)
· Mekke`de Abdullah İbnu Zübeyr (ra)`e hamile kalmıştım. Doğum yaklaşmıştı ki, Mekke`yi terkettim ve Medine`ye geldim, Kuba`ya indim. Abdullah`ı orada dünyaya getirdim. Doğunca, bebeği alıp Resulullah (SAV)`a götürdüm, kucağına bıraktım. Resulullah (SAV) bir hurma istedi, ağzında çiğneyerek ezdikten sonra, tükrüğünden çocuğun ağzına bıraktı. Abdullah`ın midesine ilk inen şey Resulullah (SAV)`ın mübarek tükrükleri idi. Sonra (yumuşattığı o) hurma ile çocuğun damağım oğdu, hakkında bereketle dua etti ve Abdullah ismini verdi. Müslüman aileden ilk doğan çocuk bu idi. (Medine`de bütün Müslümanlar) onun doğumuna çok sevindiler. Çünkü “Yahudiler size sihir yaptılar, asla doğum yapamayacaksınız” diye bir şayia çıkarılmıştı.” (Ravi : Esma Bintu Ebi Bekr (R.A.))
· Bir oğlum doğmuştu. Hemen Resulullah (SAV)`a getirdim, İbrahim ismini verip bir hurma ile tahnikde bulundu. Sonra da “Mübarek olsun” diye dua buyurdu ve çocuğu bana geri verdi. Bu çocuk, Ebu Musa`nın en büyük evladı idi. (Ravi : Ebu Musa (R.A.))
hadislerde hurma ağacı
Hurma Ağacı ile İlgili Hadis-i Şerifler
· Hz. Peygamber (SAV) şöyle buyurmuştu: “Mü`min, yaprağını hiç dökmeyen yeşil bir ağaca benzer.” Halk falanca ağaç, fişmekanca ağaç diye taliminde bulundular, (fakat isabet ettiremediler). Ben, “Bu, hurma ağacıdır” demek istedim, ancak (yaşım küçük olduğu için) utandım. Sonra Hz. Peygamber (SAV): Bu hurma ağacıdır” diye açıkladı. (Ravi : İbnu Ömer (R.A))
· Resulullah (SAV): “Allah`ın hoş bir sözü; kökü sağlam, dalları göğe doğru olan -Rabbinin izniyle her zaman meyve veren- hoş bir ağaca benzeterek nasıl misal verdiğini görmüyor musun?” (İbrahim, 24-25) ayetinde zikredilen ağaç hakkında: “O hurma ağacıdır” buyurdu. Ve müteakip ayette ifade edilen kötü ağacı da hanzale`ye (zakkum, Ebu Cehil karpuzu da denir, mercimek ağacıdır) benzetti. Ayet şöyle: “Çirkin bir söz de yerden koparılmış, hiç bir sebatı olmayan kötü bir ağaca benzer” (İbrahim, 26). (Ravi : Enes İbnu Malik (R.A.))
· Resulullah (SAV) bir hurma kütüğüne dayanarak hitapta bulun(ur)du. (Duyulan ihtiyaç üzerine) ona bir minber yaptılar, onun üzerinde hutbe vermeye başladı. Hurma kütüğü (Aleyhissalatu vesselam`ın kendisini terketmesi üzerine) bir deve inleyişi gibi inleyip ağlamaya başladı. Bunun üzerine Resulullah (SAV) minberden inip kütüğü meshedip okşadı. Kütük inlemeyi bırakıp sükunet buldu. (Ravi : Enes (R.A.))
