Son dönemlerde özellikle sanat dünyasının blokchain teknolojisiyle buluşmasıyla oldukça popüler hale gelen NFT’ler, dijital dünyada hemen hemen tüm kesimlerin ilgisini üzerine çekmiş durumda. Tweet’lerden videolara, dijital sanat eserlerinden, fotoğraflara pek çok şey NFT olarak açık artıma ile satışa çıkar hale geldi. Peki NFT nedir? Nasıl üretiliyor ve ne işe yarıyor?
NFT COİN NEDİR?
NFT (non-fungible token), benzersiz bir dijital öğeyi temsil edebilen ve bu nedenle birbirinin yerine geçemeyen, blok zinciri adı verilen dijital defterdeki bir veri birimidir. NFT’ler sanat, ses, video, video oyunlarındaki öğeler ve diğer yaratıcı çalışma biçimlerine benzer dijital dosyaları temsil edebilir. Bu dijital dosyaların kendileri sonsuz bir şekilde yeniden kopyalanabilirken, onları temsil eden NFT’ler ise temel blok zincirlerinde izlenir ve alıcılara sahiplik kanıtı sağlarlar. Ethereum, Bitcoin Cash ve Flow gibi blok zincirlerinin her birinin NFT kullanımlarını tanımlamak için kendi jeton standartları vardır.
NFT’ler, dijital sanat, video oyunu öğeleri ve müzik dosyaları gibi dijital kreasyonları metalaştırmak için kullanılabilir. Ancak, orijinal dosyanın herhangi bir kopyasına erişim, jetonun sahibiyle sınırlı değildir. İlk NFT’ler Ethereum tabanlı olup ve 2015 yılı civarında ortaya çıktı. Daha önce kripto para birimleri üzerine spekülasyon yapan aynı yatırımcılar, büyük ölçüde artan hacimlerde NFT’leri alıp satmaya başladıkça, NFT’ler için pazara olan ilginin artması spekülasyonun artmasına neden oldu.
NFT’ler çoğunlukla, hisse ispatı blok zincirinden daha fazla enerji tüketen emek ispatı blok zincirinde çalışırlar.
NFT NASIL OLUŞTURULUR?
NFT, benzersiz bir dijital öğeyi temsil edebilen, blok zincirinde (dijital defter) depolanan bir veri birimidir. Bitcoin ve birçok ağ veya yardımcı program belirteci gibi kripto para birimlerinin aksine, NFT’ler kriptografik bir belirteçtir ve karşılıklı olarak değiştirilemez. NFT, bir dosyanın veya bir sanat eserinin, KnownOrigin, Rarible veya OpenSea gibi NFT açık artırma pazarlarına yüklenmesiyle oluşturulur. Bu, dijital deftere kaydedilen dosyanın kripto para birimi ile satın alınabilen ve yeniden satılabilen bir NFT olarak bir kopyasını oluşturur. Bir sanatçı, bir eseri temsil eden bir NFT’yi satabilse de, sanatçı eserin telif hakkını elinde tutabilir ve aynı çalışmanın daha fazla NFT’sini oluşturabilir. NFT’nin alıcısı “orijinal” dijital dosyaya özel erişim elde etmez. Belirli bir çalışmayı NFT olarak yükleyen kişinin, kendisinin orijinal sanatçı olduğunu kanıtlaması gerekmez. NFT’ler için yaratıcının izni olmadan sanatın kullanıldığı çok sayıda durum olmuştur.
NFT’NİN DİĞER KRİPTO PARALARDAN FARKI NE?
“Non-Fungible Token”, bölünemeyen ve aynısından bir daha üretilmesi mümkün olmayan dijital varlık (token) anlamına geliyor. “Fungible” olan Bitcoin ve Ether gibi kripto paraların aksine, NFT’ler benzersiz dijital varlıklardır. Bir örnekle açıklamak gerekirse bugün bir Bitcoin’i veya Ether’i parçalara bölerek alıp satın alabilir ve aynı kripto parayı kendi biriminde takas edebilirsiniz. Ancak özel bir dijital varlık olan NFT, bir benzeri olmadığı için başka bir token ile takas edilemiyor. İçsel değeri ise üreticisi veya yatırımcısı tarafından belirleniyor.
NFT’LER NASIL ÜRETİLİYOR?
NFT’ler Ethereum geliştiricileri tarafından hazırlanmış ERC-721 token standardına göre üretiliyorlar. Kullanıcıların blockchain’in teknik dünyasında boğulmaması için işlemin kolayca gerçekleştirilmesini mümkün kılan platformlar bulunuyor. NFT üretebilmek için ihtiyaç olan tek şey dijital kripto para cüzdanı. NFT olarak üretilmek istenen dosya, bu platformlar aracılığıyla IPFS sistemine yükledikten sonra NFT’nin değiştirilemeyecek parametreleri belirleniyor. NFT’den kaç tane üretileceği, fiyatı, bir sonraki satışında ne kadar pay ödenmesi gerekeceği, gibi özellikleri belirlendikten sonra blockchain ağının işlem ücreti ödenerek NFT’ler üretilmiş oluyor. İşlemin tamamlanmasıyla beraber NFT’ler, kripto para cüzdanına aktarılarak üretimin gerçekleştirildiği tüm blockchain’de kayıt altına alınıyor.
NFT BİR YATIRIM ARACI MIDIR?
NFT’ler tasarımları gereği diğer kripto para birimlerinden farklı ve değerlerini emir tahtasından çok eseri üreten kişi veya yatırımcısı belirliyor. Yatırım konusu, dijital sanat eseri üzerinden yorumlanacak olursa, fiziksel sanat eserine yatırım yapmaktan çok da farklı yok. Benzer şekilde koleksiyon parçası olarak satın alınan bir varlığın değerini, o varlığın ne kadar nadir olduğu, yaşı ve kozmetiği gibi parametreler belirliyor.
SES GETİREN NFT SATIŞLARI
Son dönemin en ilgi çeken satışları da NFT’leri gündeme taşıyor. ABD’li sanatçı Beeple (Mike Winkelmann),eserlerinden oluşan bir kolajı müzayede evi Christie’s tarafından düzenlenen açık artırmayla 69.4 milyon dolara sattı. NBA Top Shot uygulaması aracılığıyla satılan Lebron James’in smaç video NFT’si 77 bin dolara alıcı buldu. Twitter CEO’su Jack Dorsey’in tweet’i 2.9 milyon dolara Türk asıllı bir kişi tarafından satın alınırken, Elon Musk içerisinde GIF ve müzik olan tweet’ini NFT olarak açık artırmaya çıkardı. Son günlerde ise Cüneyt Özdemir’in paylaştığı tweet 10 bin dolara satıldı.
